هفته کاری ۵روزه (البته برای شرکت‌هایی که ۲ روز آخرهفته تعطیل هستند) قدمت حدود ۱۰۰ ساله دارد. شاید اگر در آن زمان یک اقتصاددان در خصوص مزیت بیش از ۲ روز تعطیلی در هفته کاری صحبت می‌کرد، مورد استقبال قرار نمی‌گرفت چون نیازی برای آن دیده نمی‌شد. اما امروزه بعد از پاندمی کووید و قرنطینه شدن افراد طی سال‌های گذشته و دورکاری برای اکثریت افراد در دنیا، سطح استرس و فرسودگی شغلی و از طرف دیگر به تعادل رساندن تقاضاهای فزاینده زندگی خانواده (تحت تاثیر شبکه‌های اجتماعی) به‌شدت افزایش یافته و به ناامیدی از ناکارآمدیهای محل کار تبدیل شده به‌طوری که استعفای دسته‌جمعی بیش از پیش مشاهده می‌شود. شاید الان درست‌ترین زمانی باشد که باید راجع به هفته کاری ۴روزه صحبت و پژوهش کرد.
چند سالی است که بحث هفته کاری چهار روزه به‌طور جدی در دنیای کسب‌و‌کار مطرح شده به‌طوری‌که TUC (کنگره اتحادیه‌های کارگری بریتانیا) از دولت خواسته است به مردم کمک کند تا ساعات کمتری کار کنند و در عین حال حقوقی مشابه دریافت کنند. از اوایل ۲۰۲۳ بحث داغ‌تر شده چرا که نتایج برخی پژوهش‌ها در این حوزه در حال انتشار است. به‌طور مثال یکی از این پژوهش‌های مورد بحث، نخستین برنامه آزمایشی مستقل و در مقیاس بزرگ بود که تاثیر کاهش کار در هفته را به حدود ۳۲ ساعت بدون هیچ‌گونه کاهشی در دستمزد آزمایش کرد. دو آزمایشی که توسط این سازمان غیرانتفاعی (۴WDG) انجام شد، بر اساس آزمایش‌های شش ماهه شامل ۳۳ شرکت و در مجموع ۹۰۳ کارمند عمدتا در ایالات‌متحده و ایرلند بود.
آنها بر این فرضیه تایید کردند که «یک هفته کاری کوتاه‌تر هم برای کارمندان و هم برای کارفرمایان بهتر است». یکی از بنیان‌گذاران ۴WDG می‌گوید: «ما می‌دانستیم که نتایج خوب خواهند بود. تنها چیزی که ما را شگفت‌زده کرد این است که نتایج بسیار خوب بودند. تقریبا با هر معیار، هم کارفرمایان و هم کارمندان برنامه جدید را موفقیت‌آمیز ارزیابی کردند و بیش از ۵۸درصد افراد معتقد بودند که حتی با افزایش حقوق ۲۵-۵۰ درصدی هم حاضر به اضافه شدن روزهای کاری در هفته نیستند.» آزمایش دیگری- بیش از ۳۰ شرکت در ایالات‌متحده آن را امتحان کرده‌اند - نشان می‌دهد یک هفته چهار روزه کارکنان را شادتر می‌کند. اما گزارش‌های جدیدتر به عمق بیشتری از آن پرداخته‌اند. رضایت شغلی برای بیش از ۴۵ درصد از شرکت‌کنندگان بیشتر بوده و ۶۰ درصد گفتند که هفته کاری ۴روزه تعادل بین کار و زندگی را بهبود می‌بخشد.
البته بخشی از این بهبود نیز به نحوه استفاده افراد از سومین روز تعطیلی آخر هفته مربوط می‌شود. بسیاری از آنها از سومین روز برای وقت بیشتر گذراندن با خانواده خود استفاده می‌کردند. درصد زیادی از شرکت‌کنندگان زمان بیشتری برای مراقبت از کودکان می‌گذاشتند. برخی دیگر از آنها برای فعالیت‌های فراغت و اوقات شخصی استفاده می‌کردند، مانند افزایش زمان ورزش، کاهش خستگی و حتی کمک به برطرف شدن بی‌خوابی. و جالب‌ترین نتیجه این بود که تنها چیزی که افراد از آن روز اضافی برای آن استفاده نکردند، کار بیشتر بود. این بزرگ‌ترین شگفتی بود که هیچ کس از روز سوم تعطیلی برای یافتن شغل دوم استفاده نکرد.
در میان کشورهای گزارش‌دهنده در مطالعه هفته کاری ۴روزه، درآمدها به‌طور متوسط ۱۴/ ۸درصد افزایش یافته و در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۵۵/ ۳۷ درصد افزایش یافته است. بهره‌وری ۲۵ یا ۳۰ درصد افزایش یافته است. به‌طور مثال، یکی از شرکت‌ها عنوان کرده که نرم‌افزار جدیدی جهت فرآیندهای داخلی توسعه داده‌اند، اما بزرگ‌ترین دستاورد با کاهش جلسات حاصل شده است. آنها دیگر جلسات طولانی انجام نمی‌دهند. آنها قبلا جلسه زوم داخلی داشتند که در آن ۱۰ نفر از تیمشان با مشتری ملاقات می‌کردند و یک ساعت آنجا می‌نشستند و به صحبت‌های مشتریان گوش می‌دادند. اکنون، یک ایمیل حاوی یکسری سوالات برای مشتریان می‌فرستند و پاسخ را دریافت می‌کنند. به نقل از شرکت: «ما چیزهای غیرضروری را به‌شدت کاهش دادیم و واقعا عالی بوده است.» شرکت‌های بیشتری در حال آزمایش هفته کاری چهار روزه هستند و کارگرانی که آن را امتحان کردند در مورد اینکه یک برنامه کوتاه‌شده چقدر می‌تواند مثمر ثمر باشد، اختلاف نظر دارند. اکثریت زیادی از شرکت‌های بریتانیایی که در تست یک هفته کاری چهار روزه شرکت کردند، گفتند که به آن پایبند خواهند بود.
برخی از مزایای هفته کاری ۴ روزه حاصل از پژوهش‌های صورت گرفته از نظر کارفرمایان البته خیلی شوکه کننده نیست که همه کارمندان از هفته کاری ۴روزه استقبال کنند، اما بد نیست برخی از مزایای آن که با دنیای کسب‌و‌کار مرتبط می‌شود، از منظر کارفرما مورد بررسی قرار گیرد.
جذب نخبگان: پیشنهاد شغلی ۴ روز در هفته، نخبگان بیشتری را جذب می‌کند و بنابراین مزیت رقابتی شرکت افزایش می‌یابد.
افزایش روحیه کارکنان: وقتی به کارمندان این آزادی داده می‌شود که روزهای کمتری کار کنند، اغلب احساس استرس کمتر و انگیزه بیشتری می‌کنند. این می‌تواند منجر به افزایش بهره‌وری و مشارکت و در نتیجه کیفیت بالاتر کار شود. کارمندان همچنین ممکن است بیشتر در شرکتی بمانند که هفته کاری ۴ روزه ارائه می‌دهد، زیرا به عنوان یک مزیت جذاب تلقی می‌شود.
صرفه‌جویی در مصرف انرژی و هزینه‌های مرتبط: با کاهش تعداد روزهای کاری، کسب‌و‌کارها می‌توانند در مصرف انرژی صرفه‌جویی کنند که متعاقبا هزینه‌های سربار مانند اجاره، برق و سایر خدمات کاهش پیدا می‌کند. این می‌تواند به ویژه برای مشاغلی که با بودجه محدود کار می‌کنند مفید باشد. همچنین کارکنان نیز با رفت و آمد کمتر به کاهش مصرف سوخت، آلودگی هوا و ترافیک کمک شایانی کرده و هزینه حمل‌ونقل‌شان کاهش پیدا می‌کند.
افزایش تعادل کار و زندگی: بسیاری از مردم احساس می‌کنند تعادلی بین کار و زندگی شخصی وجود ندارد.
یک هفته کاری ۴روزه می‌تواند مقداری از این فشار را کاهش دهد. با روزهای کاری کمتر، کارکنان می‌توانند زمان بیشتری را صرف تمرکز بر چیزهایی کنند که برایشان مهم است؛ خانواده و دوستان. این می‌تواند به بهبود سلامت روان و رفاه کلی منجر شود و راه را برای نیروی کار مولدتر و متعهدتر هموار کند.
تقویت خلاقیت کارکنان: با وقت آزاد بیشتر، کارکنان می‌توانند از این زمان اضافی برای ارائه ایده‌ها و راه‌حل‌های جدید استفاده کنند که به نفع شرکت باشد. این می‌تواند منجر به بهبود محصولات و خدمات شود و به کسب‌و‌کارها در بازار برتری دهد.
مهناز نوبخت/ دکتراي کارآفريني تکنولوژي دانشگاه تهران
دنیای اقتصاد
جدیدترین اخبار
پربیننده ترین
